Teveel stress? Zo kom je ervan af!

Stress: we hebben het er vaak over en de meesten van ons hebben ermee te maken. Toch is stress op zichzelf niet verkeerd. Eigenlijk is ons stresssysteem een aanpassingssysteem en zet ons aan tot optimale prestaties; het geeft ons focus en maakt alert. Als we zeggen dat we last hebben van stress bedoelen we daarmee dat we teveel stress ervaren in ons leven wat een nadelig effect heeft. Dat herken ik van een jaar of tien geleden. Ik had last van heel veel stress maar had het helemaal niet door. Ik leefde in een hoog tempo, snel, snel nog even dit doen. Waarom vijf dingen doen op een dag als je er ook tien kunt doen? Ik was teveel gericht op wat anderen van mij wilden (zie blog: BAM, stilgezet!) en in feite grenzeloos. Gelukkig had ik enorm veel energie en kreeg ik ook veel dingen voor elkaar. Maar ik was niet in contact met mijzelf en stond niet stil bij wat iets of iemand met mij deed. Eigenlijk is het een wonder dat ik niet burn-out ben geraakt, want alle ingrediënten waren in mij aanwezig.

Om veerkrachtig en gezond te blijven, moet er balans zijn in je dagelijkse hoeveelheid inspanning en herstel. Dat lukt mij nu veel beter dan eerst! Als je te lang last hebt van chronische stress dan bouw je een hersteltekort op. Mooi woord. Op lange termijn ondermijnt deze manier van leven je gezondheid, je laadt niet alleen te weinig op, je lichaam raakt verwaarloosd. Op die manier put je jezelf steeds meer uit. Bij teveel stress is het zo dat je draagkracht (dat wat je aankunt) niet in balans is met je draaglast (dat wat er van je wordt gevraagd). Dit is de vraag die ik anderen (en mezelf) vaak stel: wat is de prijs die je voor chronische overbelasting wilt betalen?
Ik licht in deze blog nog twee begrippen toe: overspannen zijn en burn-out.

Wat is overspannenheid?
Als het meerdere dagen of weken duurt voordat je bijkomt van (voor jou) normale activiteiten, je veel mentale en lichamelijke klachten hebt, en je thuis en op je werk niet meer zo goed kunt functioneren, ben je overspannen. Je hebt dan een periode rust en herstel nodig voordat je je taken weer op kunt pakken. Vaak duurt overspanning zo’n drie tot zes maanden.

Wat is een burn-out?
Je bent emotioneel en lichamelijk uitgeput en ontregeld en je hebt ernstige problemen met je geheugen en concentratie. Je kúnt gewoon niet meer! Sommige mensen kunnen van de ene op de andere dag niet meer uit bed komen. Je hebt alle stopsignalen genegeerd. Herstellen hiervan duurt vaak lang, mogelijk een jaar of langer. Belangrijk om dan eerst aan je lichamelijk herstel te werken. Een burn-out is in de eerste plaats een hardware probleem. Na fysiek herstel kan je met je software aan de slag: hoe komt het dat je niet goed voor jezelf zorgt? Je bent waarschijnlijk een hele goede ja-zegger, hoe zou je vaker nee kunnen zeggen en waartegen?

Het aantal mensen met een burn-out neemt nog steeds toe. Volgens TNO heeft 1,3 miljoen werknemers in Nederland last van burn-outklachten. Dat is 17% van de werkenden in Nederland. Werkstress kost werkgevers 2,8 miljard Euro aan verzuimkosten. Ik merk wel dat de diagnose burn-out niet altijd door een professional wordt gesteld. Ik beschik over een test die daarin inzicht kan geven (zie afbeelding). Je hebt mijn kennis wel nodig om hem te kunnen interpreteren.

In 2006 raakte mijn collega burn-out en dat was voor mij een wake-up call. Een stevige burn-out wens je niemand toe, ik zag wat het met hem deed. Ik nam toen het inwendige besluit: zover laat ik het niet komen. En dat heeft mij geholpen. Maar ik wist nog niet hoe ik dit kon aanpakken. Afgelopen oktober rondde ik een opleiding af over het omgaan met stress en burn-out en dat heeft me veel inzicht gegeven in ons stresssysteem. Ik ontdekte met terugwerkende kracht dat ik te weinig hersteltijd in mijn dagprogramma in bouwde. Ik was wel gewend om te presteren, maar vergat te ontspannen en op te laden. Ik dacht dat ik dat niet nodig had en wist ook niet hoe ik dit kon doen. Nu weet ik dat inmiddels wel en zorg ik over het algemeen goed voor mezelf. Hoe zit het met jouw stressniveau op dit moment? Hoe geef jij in je weekprogramma ruimte aan hersteltijd?

Michiel Santman is stress en burn-out coach. Heb je teveel stress of denk je dat je afstevent op een burn-out? Check de 50 burn-out kenmerken op zijn site. Maak een afspraak met hem voor een gratis kennismaking van 30 minuten en ervaar hoe ontspannend dit voor jou kan gaan werken!