Vijf kenmerken van gezond leiderschap

Eerder al schreef ik de blog: ‘als leider was ik ongezond.’ Omdat dit mijn vertrekpunt was heb ik mij in de afgelopen jaren verdiept in het onderwerp ‘gezond leiderschap’. Wanneer is een leider gezond en hoe word je dit? Gezond leiderschap is het vermogen van een leider om naar zichzelf te kijken en zich af te vragen of hij gezond in elkaar steekt. Hierbij draait het onder andere om zelfkennis en zelfreflectie. Zonder deze twee kan je als leider niet. Zeker niet als je gezond wilt functioneren in je leiderschap.

Ik heb ontdekt dat er vijf gebieden zijn die hierin belangrijk zijn. Ik noem dit de schijf van gezond leiderschap. Onderstaand plaatje geeft dit weer:

Ik bespreek ze hieronder te beginnen met het eerste segment:

Geestelijke volwassenheid
Dit is het geestelijke gebied in de leider. Je geloofsleven als je christen bent. Dat is meer dan alleen theorie, dat je weet hoe het zit. Kan je daarin ook de vertaling maken naar de praktijk? Het belangrijkste onderdeel is daarin dat je je identiteit in Christus hebt gevonden. Dat je weet en van binnen ervaart dat niets wat jij doet de liefde van God voor jou groter kan maken en dat ook niets wat jij doet Zijn liefde voor jou minder maakt. Jij bent een geliefd kind van God, punt uit. Een groot deel van de mensen die ik coach zoeken hun identiteit, dus wie ze zijn, in iets anders dan in God.

Verstandelijk gezond
In de westerse wereld wordt veel leidinggegeven vanuit het hoofd. Het gevaar is dat dat het hoofd de boventoon voert in de manier waarop we leidinggeven. Als het maar logisch is. Cijfers en data van waaruit we sturen. Als het maar verstandig is. Maar er is meer. Hoe zit het met je intuïtie? Ben je gevoelig voor wat je intuïtie je ingeeft? Spreken je emoties mee in de keuzes die je maakt? Of is het vooral de ratio die het luidst spreekt? En wat dacht je van deze: ‘durf je toe te geven dat je iets niet weet?’

Lichamelijk fit
Leiderschap is topsport. Dat betekent dat je als leider bereid moet zijn om heel wat offers te brengen om in je leiderschap het verschil te maken. Dit vraagt om principes, leven vanuit je waarden en bereid zijn voor je mensen een voorbeeld te zijn. Dit kan niet zonder discipline. Een keuze maken hoe je het wilt is nog niet zo moeilijk maar ervoor gaan en ervoor blijven gaan is andere koek. Ik zie veel leiders alles geven op het gebied van hun leiderschap. Vele uren van enorme toewijding. Maar hun eigen lichaam onderhouden zoals je een huis onderhoudt, daar komt het niet van. Een gezonde levensstijl zorgt ervoor dat je het op de lange termijn vol kan houden. Dat betekent letten op wat je eet en hoeveel je eet, genoeg bewegen en zorgen voor voldoende slaap. Het lichaam is bij veel leiders de sluitpost op de begroting en dat is zonde.

Sociaal gezond
Een gezonde leider is communicatief vaardig. Dat lijkt een vanzelfsprekendheid maar dat is het zeker niet. Soms lijkt het wel of een leider voor zijn team andere principes hanteert dan dat hij zelf laat zien. Dan gaat het bijvoorbeeld om feedback geven én kunnen ontvangen. Vooral dat laatste is uitdagend. Als je dit als leider kunt, dan komt de feedback die jij geeft ook veel beter aan. Je doet dit omdat je erin gelooft. Datzelfde geldt voor de moed om conflicten bespreekbaar te maken en op te ruimen. Dat is wat anders dan vanuit je positie als leider situaties naar je hand te zetten. Conflicten de kop indrukken is niet hetzelfde als conflicten opruimen. Opruimen veronderstelt een gesprek waarin over en weer geluisterd wordt. Ruimte wordt gegeven en excuses gemaakt om samen verder te kunnen. En dat klinkt simpeler dan het is.

Emotionele volwassenheid
Een gezonde leider heeft ruimte leren maken voor zijn eigen gevoel. Wat voel je in moeilijke situaties? Ben je bang, bedroefd of boos? Je kunt niet om je eigen emoties heen leidinggeven. Je kunt geen ruimte maken voor de emoties van anderen als er geen ruimte is in jezelf voor je eigen emoties. Want emoties van anderen gaan vaak ook over je eigen emoties. Ze raken en voor je het weet ben je té geraakt om alleen vanuit je ratio leiding te kunnen geven wat je gewend bent om te doen. Als leider was ik ongezond. En vooral in de twee laatste gebieden die ik in deze blog beschrijf. Ik kon niet veel met mijn eigen emoties. Ik vond ze eerder lastig dan dat ik ze kende en eruit leefde. Dat is nu wel anders. Door de echt moeilijke situaties in mijn leven ben ik meer gaan voelen van binnenuit. Ik verwenste die moeilijke situaties terwijl ik nu weet dat ze me onvoorstelbaar veel hebben gebracht! Dat gun ik iedere leider.
Tot slot nog dit. Ik pleit niet voor volmaakt leiderschap op al deze vijf gebieden. Wat belangrijk is dat jij jezelf als leider kent. Wat zijn je zwakke punten en waarin wil jij jezelf ontwikkelen? Welk van de vijf bovenstaande gebieden kies jij om mee aan de slag te gaan?

Samen met Cris van Dusseldorp heb ik de tweedaagse training ontwikkeld ‘Emotioneel gezond leiderschap’. Op zaterdag 2 april a.s. geven wij hierover een introductiedag in Haarlem.