Onlangs las ik het boek ‘Als ik het leven over mocht doen’, van Bronnie Ware. Een inspirerend en kwetsbaar boek. In het Engels luidt de oorspronkelijke titel: ‘The top five regrets of the dying. A life transformed by the dearly departing’.
Bronnie werkte jarenlang als verpleegkundige met stervenden. Ze bracht de laatste 3 tot 12 weken van hun leven met deze mensen door. De gesprekken die ze met deze mensen had gingen bijna altijd over de lessen die deze mensen hadden geleerd. In haar boek beschrijft ze de vijf belangrijkste levenslessen van stervenden, terwijl ze terugkeken op hun leven. Waarvan hadden ze spijt? Wat hadden ze eigenlijk wel willen doen maar hebben ze nooit gedaan? Een aangrijpend boek dat gaat over de echte dingen van het leven. Wat me raakte waren de kwetsbare gesprekken die ze beschrijft. Deze gaan over levensthema’s die werkelijk belangrijk zijn. En als mensen daarover met elkaar in gesprek gaan, gebeurt er vaak iets heel bijzonders. Dit soort gesprekken zijn eerlijk, daarin is geen veroordeling. Waar over en weer ruimte is om de dingen te zeggen die er toe doen. Die raken. Waar plaats is voor emotionele kwetsbaarheid. Dit zijn onbetaalbare momenten die mensen met elkaar verbinden.
Vijf belangrijke thema’s
Hieronder volgen de vijf belangrijkste thema’s waar mensen aan het eind van hun leven spijt van hadden. Dit is wat zij zeggen:
- ‘Had ik maar de moed gehad een leven te leiden waarin ik trouw was aan mezelf, in plaats van te voldoen aan de verwachtingen van anderen.’
- ‘Had ik maar niet zo hard gewerkt.’
- ‘Had ik maar de moed gehad om meer mijn gevoelens te uiten.’
- ‘Was ik maar in contact gebleven met mijn vrienden.’
- ‘Had ik mezelf maar toegestaan gelukkiger te zijn.’
In elk van deze vijf vragen klinkt spijt door: ‘had ik maar’. Had ik maar andere keuzes gemaakt in mijn leven en hier vanuit geleefd. Om er achter te komen wat zij met deze punten bedoelt kun je het best haar boek lezen. Ik houd ervan om wat ik lees te vertalen naar de praktijk. Want een inspirerend boek lezen is mooi, maar wat ga ik er mee doen? Ik stel graag vragen. Want vragen geven ruimte voor bezinning. Even een moment van reflectie. Deze vragen leg ik dan aan mezelf en anderen voor:
- Wie ben jezelf, wat is voor jou echt belangrijk? En hoe trouw ben jij aan jezelf? Wat is echt belangrijk voor jezelf maar doe je vervolgens toch niet? Is dit wat je wilt?
- Hoe hard werk jij? Is het aantal uren dat je werkt ook het aantal uren dat je met je werk bezig wilt zijn? En als je veel gewerkt hebt, hoeveel energie heb je dan nog over voor mensen om je heen die je dierbaar zijn?
- Welke gevoelens uit jij te weinig? Zeg je hoeveel je om je partner of kinderen geeft of denk je dat ze dat maar aan je moeten kunnen zien?
- Hoeveel vrienden passen er in je leven? En hoeveel tijd breng jij met hen door? Hoe vaak zeg je, nadat je een goede tijd hebt gehad met vrienden: dat moeten we vaker doen om het vervolgens niet te doen?
- Hoe gelukkig ben je? Maak je regelmatig tijd vrij om even stil te staan en niet maar door te denderen in je leven?
Het boek van Bronnie Ware beschrijft de woorden van mensen die terugblikken op hun leven en daarbij kijken door de bril van spijt. Het gevolg is dat zij er niet veel meer aan kunnen veranderen, want zoveel tijd is er niet meer. Niemand van ons weet hoe lang hij nog te leven heeft. Maar je kunt er wel voor kiezen hoe jij wilt dat die jaren er uit zullen zien. Wat is echt belangrijk voor je? Wanneer ga jij hierin investeren?
Welk van de bovenstaande spijtpunten geldt voor jou? Ga je wachten tot het eind van je leven om hier iets mee te doen? Welke keuze kan jij vandaag maken?
